Δραστηριότητες για βρέφη (0-3 μηνών)

     Από 0 έως 3 μηνών, το κλάμα του μωρού είναι ο πρώτος ήχος που παράγει.  Επίσης σε αυτό το στάδιο συνήθη είναι τα γουργουρίσματα, η ασυνάρτητη ομιλία και οι πειραματισμοί στην παραγωγή ήχων.

   Τα βρέφη δίνουν προσοχή στους μουσικούς ήχους του περιβάλλοντός τους και περνούν σταδιακά από την ακρόαση στην ενεργή συμμετοχή. Είναι βασικό οι γονείς να τραγουδούν στα παιδιά τους (ακόμη και αυτοσχέδιες μελωδίες) κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων ρουτίνας (αλλαγή πάνας, λίκνισμα κ.τ.λ.). Με τον τρόπο αυτό εντείνεται  η προσοχή τους και αναπτύσσονται θετικοί συναισθηματικοί δεσμοί.

    Οι παιδικές ρίμες μπορούν να ενισχύσουν τη φυσική κίνηση και το ρυθμό των παιδιών, τα οποία ενδιαφέρονται ελάχιστα για την προέλευση και το νόημά τους. Εκείνα απλά απολαμβάνουν τον ρυθμό τους, την επανάληψη, τις παράλογες λέξεις και την έξαψη της φαντασίας τους.

     Τα παιδιά λατρεύουν τον ήχο της φωνής τους, η εκμάθηση απλών τραγουδιών παραδοσιακών και όχι μόνο, πρέπει να γίνεται για διασκέδαση και ευχαρίστηση.  Επίσης η ρυθμική απαγγελία βοηθά την καθαρή και εκφραστική προφορά λέξεων.

      Συνοψίζοντας λοιπόν σε ότι αφορά τις γνωστικές δεξιότητες που κατακτούν από 0-3 μηνών είναι η  ανταπόκριση σε ήχους του περιβάλλοντος και στην ανθρώπινη φωνή.

      Σε ότι αφορά τις εκφραστικές γλωσσικές δεξιότητες από: 1 μήνα - 12 μηνών – Το κλάμα ποικίλει σε τόνο, ύψος και ένταση για να υποδηλώνει ανάγκες όπως πείνα, φόβο κ.α. Τα γουργουρίσματα είναι ο πρόδρομος των φωνηέντων. Διαχωρίζει τη φωνητική άρθρωση από τη σωματική κίνηση. Ανταποκρίνεται σε ηχητικά ερεθίσματα ή στην ομιλία. Μιλάει ασυνάρτητα, μονολογεί και προσπαθεί να τραγουδήσει ήχους της μουσικής και λέξεις.

Τραγουδώντας στο μωρό.

• Κατά τη διάρκεια του θηλασμού ή του ταΐσματος, κάντε απαλό μασάζ στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών του μωρού. Με απαλή φωνή τραγουδήστε νανουρίσματα όπως το "Φεγγαράκι μου λαμπρό". Συνδυάστε το απαλό μασάζ με το τραγούδι, κάνοντας συνεχείς επαναλήψεις. Τραγουδώντας στα βρέφη κατά τη διάρκεια του θηλασμού, βοηθάτε να συνδέσουν το τάισμα με το τρυφερό άγγιγμά σας. Πρόκειται για μια δραστηριότητα που απολαμβάνετε εξίσου εσείς και το παιδί σας. 

• Όταν κρατάτε τρυφερά στην αγκαλιά σας το μωρό σας νιώθει την αγάπη και την αποδοχή σας. Συνδυάζοντάς και το τραγούδι ενώ το κουνάτε στα χέρια σας, είναι ένας υπέροχος τρόπος για αναπτύξετε την εμπιστοσύνη του απέναντί σας.

• Επίσης το τραγούδι είναι εξίσου σημαντικό και όταν κάνετε μπάνιο το μωρό σας, δεν έχει σημασία τι τραγούδι θα επιλέξετε να τραγουδήσετε στο μωρό σας, είναι απλά η αίσθηση ασφάλειας και ηρεμίας που θα δημιουργήσετε.

Βρες τον ήχο

Αφού το μωρό σας έχει φάει και είναι ήρεμο, κρατήστε το στην ποδιά σας και χτυπήστε μια κουδουνίστρα ή μια μαράκα δίπλα στο αυτί του, πρώτα από π.χ. την αριστερή πλευρά και έπειτα από τη δεξιά. Στην αρχή χτυπήστε την απαλά και σιγά κι έπειτα πιο γρήγορα και δυνατά. Το μωρό σας θα ψάχνει με τα μάτια του να βρει τον ήχο. Όταν αντιληφθείτε ότι ανταποκρίνεται σωστά σε ότι αφορά την κατεύθυνση της πηγής του ήχου, επιβραβεύστε το μωρό σας σηκώνοντάς το και δίνοντάς του μια ζεστή αγκαλιά.

Ψηλά και Χαμηλά

Μια από τις πλέον ανεπτυγμένες αισθήσεις στα νεογέννητα είναι η αίσθηση της ακοής και η ανταπόκρισή του στους ήχους. Πιο συγκεκριμένα μπορούν από πολύ νωρίς να αντιληφθούν τη διαφορά τονικού ύψους, ανάμεσα δηλαδή στους ψηλούς και χαμηλούς τονικότητας ήχους. Κρατείστε το μωρό σας στην αγκαλιά σας ή ξαπλωμένο κοντά σας και πείτε το όνομά του με απαλή και ψιλή φωνή. Για παράδειγμα πείτε "Μαρία, Μαρία σ' αγαπώ". Στη συνέχεια επαναλάβετε την ίδια φράση με απαλή και χαμηλή (μπάσα) φωνή. Κάντε αυτή την εναλλαγή στη φωνή σας αρκετές φορές και παρατηρείστε τη συμπεριφορά του μωρού σας. 

Διαφορετικές φωνές

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω τα νεογέννητα έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη της αίσθηση της ακοής. Έτσι λοιπόν σιγά σιγά αρχίζουν να διαχωρίζουν και διάφορα γλωσσικά πρότυπα και ιδιώματα. Μιλώντας στο μωρό σας το βοηθάτε σε αυτή τη διαδικασία. Όσο πιο εκφραστική είναι η φωνή σας, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η προσοχή που θα σας δίνει το μωρό σας. Διαλέξτε ένα μικρό κι εύκολο τραγουδάκι π.χ. το "Φεγγαράκι μου λαμπρό" και τραγουδήστε το με πολλούς διαφορετικούς τρόπους όπως ψιθυριστά, χαρούμενα, με ψιλή και χαμηλή φωνή κ.τ.λ.

Ήχοι που παράγονται από το στόμα

Μιμηθείτε τους ήχους που κάνει το μωρό με το στόμα του. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργήσετε έναν κώδικα επικοινωνίας με το παιδί σας, έπειτα κάντε εσείς ήχους με το στόμα σας. Κρατείστε το μωρό σας στην ποδιά σας με φορά προς τα εσάς έτσι ώστε να βλέπει το πρόσωπό σας καθαρά. Ξεκινήστε να κάνετε ήχους με το στόμα σας όπως για παράδειγμα: - φιλί στον αέρα, - χτύπημα της γλώσσας, - μιμηθείτε τον καλπασμό του αλόγου, - βάλτε το δάχτυλο μέσα στο στόμα σας και κάντε τον χαρακτηριστικό ήχο χτυπώντας εσωτερικά το μάγουλό σας, - φυσώντας και ξεφυσώντας αέρα (όχι στο πρόσωπό του), - μουρμουρίστε τη μελωδία ενός τραγουδιού, - μιμηθείτε τις φωνές από διάφορα ζώα κ.τ.λ.

Μουσικές στιγμές

Αν και τα μωρά μπορούν να ακούν ακόμη και πριν γεννηθούν, οι ήχοι αυτοί είναι απόμακροι. Μόλις όμως γεννηθούν οι ήχοι είναι από τα πρώτα πράγματα που τους τραβούν την προσοχή τους. Βάλτε στο μωρό σας να ακούσει ήχους από το περιβάλλον, φωνές ζώων, παιδικά τραγουδάκια ή ηχογραφήστε ακόμη και φωνές ανθρώπων από το οικείο περιβάλλον του (μητέρα. πατέρας, γιαγιά, παππούς). Ξαπλώστε το σε μια απαλή κουβέρτα ή βάλτε το στο ριλάξ καθισματάκι του. Προσπαθήστε να υπάρχει ησυχία στο σπίτι για να μην αποσπάται η προσοχή του και βάλτε τους ήχους στο cd player για να τους ακούσει. Παρατηρείστε τις αντιδράσεις του και κάθε φορά που ακούτε κάποιον ήχο πείτε του με μια δυο απλές λέξεις τι άκουσε. Αν δείτε ότι κάποιος ήχος το τρομάζει χαμηλώστε την ένταση, αγκαλιάστε το ή χαιδέψτε το, μιμούμενοι τον ήχο που μόλις άκουσε με το στόμα σας.

Η μέλισσα

Ξαπλώστε το μωρό σας πάνω σε μια μαλακή κουβέρτα και καθίστε κοντά του έτσι ώστε να μπορεί να σας ακούει καθαρά. Μιμηθείτε με το στόμα σας το βούισμα της μέλισσας και συγχρόνως με το δείκτη του χεριού σας πλησιάστε το σώμα του. Μετά από μερικά δευτερόλεπτα ακουμπήστε την κοιλιά του με το δάκτυλό σας και πείτε: "Να η μελισσούλα στην κοιλίτσα σου!". Επαναλάβετε τη διαδικασία ακουμπώντας διάφορα μέρη του σώματός του. Σαν παραλλαγή μπορείτε να τοποθετήσετε το μωρό σας μπρούμυτα, έτσι ώστε να μην μπορεί να δει το δάχτυλό σας παρά μόνο να σας ακούει κάνοντάς του έκπληξη για το πότε θα το ακουμπήσετε. Ακουμπάτε το μωρό σας απαλά και όταν μιλάτε μην έχετε πολύ απότομο τόνο. Αν το μωρό σας είναι ανήσυχο κάντε πιο αργές κινήσεις και μιλήστε αργά και με απαλό τόνο.

ΠΗΓΕΣ:

• Edwars e. & Bayles K  & Ramsey (2010), Μουσική και Κίνηση, Ένας τρόπος ζωής για το μικρό παιδί, (επιμ.) Ζαχοπούλου Ε. (μετ.) Ζαχοπούλου Ε. & Κωνσταντινίδου Ε. University Studio Pres 2012.
• Στάμου Λ, (2009), «Μουσική μελέτη από κούνια, Η έρευνα της μουσικής συμπεριφοράς βρεφών και νηπίων» Πρακτικά 6^ου Διεθνούς Συνεδρίου της Ε.Ε.Μ.Ε. Μουσική Παιδεύει Εκπαιδεύει Αθήνα.
• Silberg J., Games to play with your baby, Edition gryphon house, 2001 Lewisville, NC.
• Warner P., Baby Play & Learn 160 Games and Learning Activities for the first three years, Edition Meadowbrook Press, 1999 New York.