ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ)

 

Περίληψη

Επί του παρόντος, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω του Διαδικτύου εκτείνεται σε όλους τους κλάδους της εκπαίδευσης. Νέες δυνατότητες ανοίγονται για τη μουσική εκπαίδευση οι οποίες χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες και σχετίζονται με το Διαδίκτυο. Η πανδημία Covid-19, το lockdown και το πέρασμα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ανάγκασαν όλους τους εκπαιδευτικούς μουσικής να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Στο παρόν άρθρο γίνεται μια επισκόπηση που αφορά τη μουσική εξ αποστάσεως εκπαίδευση (Σχολική, Τριτοβάθμια και Δια βίου μάθηση), καθώς και μια επισκόπηση της σχετικής αρθρογραφίας στην Ελλάδα. 

Λέξεις - Κλειδιά: Μουσική Εκπαίδευση, Εξ αποστάσεως Εκπαίδευση

DISTANCE LEARNING IN MUSIC EDUCATION

Abstract

      Currently, distance education extends to all branches of education. New possibilities open up for music education that use new technologies and are related to the Internet. The Covid-19 pandemic, the lockdown and the transition to distance education, is forcing all music teachers to adapt their teaching methods. This article provides an overview of distance music education (School, Higher Education, and Lifelong Learning), as well as an overview of the relevant articles in Greece.

Key Words: Music Education, Distance Learning

Εισαγωγή

Η μουσική κατάρτιση σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης θεωρείται παραδοσιακά ως η εμπλοκή των ανθρώπων σε μουσικές δραστηριότητες, όπως η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, το τραγούδι, η εκτέλεση σόλο ή σε ομάδες, ο αυτοσχεδιασμός και η σύνθεση μουσικής. Η μουσική κατάρτιση και εκπαίδευση, ωστόσο, είναι απαραίτητο να εξεταστεί λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η ηλικία των εμπλεκομένων ατόμων, το επίπεδο εκπαίδευσης, τη φύση της μάθησης (επίσημη, ανεπίσημη), συγκεκριμένα πεδία μουσικής διδασκαλίας καθώς και των τρόπων διδασκαλίας. Οι τρόποι διδασκαλίας χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: (α) τη συμβατική μέθοδο διδασκαλίας, (β) το μικτό τρόπο - συμπληρωματική ΕξΑΕ και (γ) τη λειτουργία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, που διεξάγεται αποκλειστικά στο διαδίκτυο. Κάθε ένα από τα παραπάνω απαιτεί διαφορετικό επίπεδο αλληλεπίδρασης μεταξύ του εκπαιδευτή και του εκπαιδευόμενου. Ως εκ τούτου, απαιτούν διαφορετικά επίπεδα σύγχρονης και ασύγχρονης μάθησης (Koutsoupidou, 2014).

Οι ΤΠΕ εισάγουν αλλαγές στην εκπαιδευτική διαδικασία. Επιτρέπουν την ανάπτυξη νέων παιδαγωγικών μεθοδολογιών και επιτρέπουν νέους τρόπους μάθησης και επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτικού και εκπαιδευόμενου, καθώς και της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ των εκπαιδευόμενων (Ruippo, 2003;  Xrysostomoy, 2019). Τα ψηφιακά εργαλεία είναι επίσης σημαντικά για την πραγματοποίηση μιας ποικιλίας μουσικών μαθημάτων μέσω της ΕξΑΕ. Η τεχνολογία έχει συμβάλει στη μουσική εκπαίδευση κυρίως μέσω πακέτων λογισμικού που διευκόλυναν τη μουσική σημειογραφία και τη σύνθεση. Οι διαδραστικές πλατφόρμες που έχουν σχεδιαστεί για μικρά παιδιά έχουν γίνει δημοφιλείς, προσφέροντας δραστηριότητες παιχνιδιού και σύνθεσης. Επιτρέπουν στα παιδιά να πειραματιστούν με διαφορετικές πτυχές της μουσικής. Η τεχνολογία έχει διευρύνει τους ορίζοντες του αυτοσχεδιασμού, της σύνθεσης και γενικότερα της μουσικής δημιουργικότητας, παρέχοντας μουσικό υλικό με το οποίο τα παιδιά ή οι ενήλικες μπορούν να συνεργαστούν δημιουργικά (Triantafyllaki, 2019; Xrysostomoy, 2019).

Η επαγγελματική ανάπτυξη και κατάρτιση των εκπαιδευτικών, είναι τομείς έρευνας οι οποίες αφορούν πολλούς επαγγελματίες της εκπαίδευσης, όχι μόνο τους εκπαιδευτικούς μουσικής (de Guise, 2009). Εκπαιδευτικοί μουσικής και ερευνητές έχουν εξετάσει την αναγκαιότητα εφαρμογής των ΤΠΕ στη διδασκαλία και τη μάθηση της μουσικής, καθώς και την ανάγκη για εκπαίδευση επικεντρωμένη στη χρήση της τεχνολογίας. Οι δάσκαλοι μουσικής χρειάζονται εκπαίδευση και βοήθεια ώστε να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες που τους προσφέρει η τεχνολογία, (Bauer, Reese & McAllister, 2003). Ειδικά στην Ελλάδα η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη διδασκαλία Μουσικής με τη χρήση ψηφιακών μέσων παραμένει μια από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη (Stergiopoylos et al, 2016).

Αντίθετα, τα εξ αποστάσεως μαθήματα μουσικής αναπτύχθηκαν γρήγορα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πολλά πανεπιστημιακά ιδρύματα προσφέρουν εξ αποστάσεως προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς τίτλους, καθώς επίσης και σεμινάρια με στόχο την επαγγελματική ανάπτυξη και μετεκπαίδευση εκπαιδευτικών μουσικής (Arxontopoyloy & Myralis, 2019; Adamopoyloy & Myralis, 2019).

Έρευνες και Εξ Αποστάσεως Μουσική εκπαίδευση

Η έρευνα σχετικά με τη μουσική εξ αποστάσεως εκπαίδευση και μάθηση, βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Σχετικές μελέτες εμφανίστηκαν λίγο πριν το 2000. Μεγάλο μέρος της έρευνας στην εξ αποστάσεως μάθηση περιλαμβάνει μελέτες για την αποτελεσματικότητά της, σύγκριση των δια ζώσης και εξ αποστάσεως μαθημάτων με εστίαση στις μεθόδους διδασκαλίας και τη στάση των μαθητών/φοιτητών απέναντι στην ΕξΑΕ και τους τρόπους αξιολόγησής τους (Rees, 2002).

Η πανδημία COVID-19 και το πέρασμα στην υποχρεωτική εξ αποστάσεως εκπαίδευση, δημιούργησε ένα νέο κύκλο ερευνών σε ότι αφορά τη μουσική εκπαίδευση. Οι Βερβέρης και Αποστολής (2020) μελετούν την εξ αποστάσεως διδασκαλία οργάνων στα Μουσικά Σχολεία της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της καραντίνας του COVID-19. Καταλήγουν ότι οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν τόσο σύγχρονες όσο και ασύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, ήρθαν αντιμέτωποι με πολλά τεχνικά προβλήματα όπως στη σύνδεση και τον ήχο αλλά και την απουσία κατάλληλου τεχνικού εξοπλισμού. Προτιμούν τη διά ζώσης διδασκαλία, όμως αναγνωρίζουν ότι η αξιοποίηση στοιχείων ασύγχρονης διδασκαλίας μπορεί να εμπλουτίσει και τα διά ζώσης μαθήματα. Οι Παπανδρίκου και Βαρβέρη (2020) μελετούν τη διδασκαλία πιάνου στα Μουσικά Σχολεία την εποχή του κορονοϊού με βάση ένα σενάριο για τις κλίμακες και τη σύνδεση συγχορδιών. Αναφέρουν ότι η αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων στη διδακτική πράξη, αποδείχθηκε χρήσιμη για την υλοποίηση των εκπαιδευτικών στόχων. Αντιμετώπισαν δυσκολίες σε ότι αφορά τη δημιουργία του σεναρίου, την κατανόηση των ζητούμενων από τους μαθητές, τη χρήση των ψηφιακών εργαλείων και την τελική ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων οι οποίες ξεπεράστηκαν και το σενάριο ολοκληρώθηκε ικανοποιητικά. Ο Κολυδάς (2020) μελετά τη χρήση ψηφιακών τεκμηρίων στο χώρο της μουσικής. Κάνει μία σύνοψη προτάσεων και ερευνητικών δεδομένων από παλαιότερες έρευνες και προσθέτει νέες βάση της νέα συνθήκης λόγω Covid. Συμπεραίνει ότι η κατοχή βασικών δεξιοτήτων Τ.Π.Ε. είναι απαραίτητες ώστε να ανταποκριθεί κανείς στις προκλήσεις της εποχής. Οι Ακογιούνογλου και Κόνιαρη (2020) διερευνούν την εμπειρία των εκπαιδευτικών μουσικής στην εξ αποστάσεως διδασκαλία. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνάς τους οι παράγοντες που επηρεάζουν το αίσθημα της τεχνολογικής αυτό-αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών ήταν ο τεχνολογικός εξοπλισμός, το επίπεδο του μουσικού ψηφιακού γραμματισμού, του γραμματισμού της οθόνης, καθώς και η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος. Οι Κουτελιδάκη και Μουζάκης (2022) δημιούργησαν εκπαιδευτικό υλικό στο πλαίσιο μιας παρέμβασης για τη διδασκαλία της Μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Τα δεδομένα που προέκυψαν από την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού αναδεικνύουν πτυχές και διαστάσεις που μπορούν να συμβάλλουν στην ενίσχυση της διδασκαλίας και της μάθησης σε περιβάλλοντα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Οι Καρανικόλα, Κουτσούμπα και Μανούσου (2022) εφάρμοσαν το μοντέλο της ανεστραμμένης τάξης στο μάθημα της μουσικής και διαπιστώθηκε ότι τα μαθησιακά αποτελέσματα ήταν καλύτερα, παρατηρήθηκε αύξηση του διδακτικού χρόνου μέσα στην τάξη ενώ οι εντυπώσεις των μαθητών ήταν θετικές για τη μέθοδο διδασκαλίας. Η Σταυρουλάκη (2022) δημιούργησε εκπαιδευτικό υλικό και έκανε χρήση Τηλεδιάσκεψης για ένα επιμορφωτικό σεμινάριο εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης με τη μέθοδο της ΕξΑΕ. Το οποίο οι συμμετέχοντες αποτίμησαν θετικά. Συμπεραίνει ότι τα επιμορφωτικά προγράμματα ή σεμινάρια πάνω στη μουσική εκπαίδευση μπορούν να είναι συμβατά με την εξ αποστάσεως μεθοδολογία, σε συνδυασμό με σύγχρονες και ασύγχρονες μεθόδους. 

Μουσική εκπαίδευση και ΕξΑΕ

Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι διεξαγωγής ενός προγράμματος ώστε να θεωρηθεί ως πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Ο Loeckx (2015) σημειώνει πως η φύση της μουσικής είναι εγγενώς πολυτροπική και παρατηρεί ότι η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει μετασχηματίσει τις διαδικασίες μουσικής διδασκαλίας-μάθησης οι οποίες πρέπει να διερευνηθούν υπό το πρίσμα μιας νέας εκπαιδευτικής αντίληψης. Συμπληρώνει δε, ότι παρόλο που έχουν εκπονηθεί πολλές πρωτοποριακές εργασίες στην παροχή εξ αποστάσεως μαθημάτων μουσικής, τα ευρήματά τους δεν λαμβάνονται υπόψη στην ανάπτυξη ενός νέου μουσικοπαιδαγωγικού μοντέλου με αποτέλεσμα τη στασιμότητα στην ποιότητα της διαδικτυακής μουσικής διδασκαλίας-μάθησης.

Σε σχολικό επίπεδο, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση χρησιμεύει συμπληρωματικά στον εμπλουτισμό συμβατικών μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης (σχολική ΕξΑΕ), ενώ υπάρχουν και εκπαιδευτικά προγράμματα που χρησιμοποιούν την ΕξΑΕ με στόχο τη σύμπραξη με σχολεία σε απομακρυσμένες περιοχές (Arxontopoyloy & Myralis, 2019).

Στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση και Διά Βίου μάθηση, υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων που προσφέρονται. Η εκπαίδευση και επιμόρφωση μουσικών εκπαιδευτικών, η επαγγελματική εξέλιξή τους, καθώς και ο ιδιαίτερα αυξανόμενος αριθμός ιδρυμάτων που προσφέρουν προγράμματα σπουδών μουσικής (προπτυχιακά και μεταπτυχιακά), συγχρόνως με τον αυξανόμενο αριθμό φοιτητών που εγγράφονται σε ηλεκτρονικά προγράμματα σπουδών μουσικής σε παγκόσμιο επίπεδο, δείχνουν την τάση της εποχής αλλά και το μέλλον των προγραμμάτων αυτών (Arxontopoyloy & Myralis, 2019; Adamopoyloy & Myralis, 2019).

Ανεξάρτητα λοιπόν από τη βαθμίδα ή το είδος του προγράμματος, σημασία έχει η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα της εξ αποστάσεως μουσικής εκπαίδευσης σε σύγκριση με το παραδοσιακό μοντέλο εκπαίδευσης, ειδικά σε ότι αφορά την κατάκτηση της γνώσης και την εκπλήρωση των στόχων του εκάστοτε προγράμματος. Η βαρύτητα πρέπει να δίνεται στις παιδαγωγικές προσεγγίσεις και όχι τόσο στο εκπαιδευτικό υλικό αυτό καθεαυτό (Mygdanis & Kokkidoy (2017). Συμπληρωματικά είναι απαραίτητο να αναφερθεί ότι, η δημιουργική χρήση των ΤΠΕ και των εργαλείων της ΕξΑΕ γενικότερα (ειδικά στη Δια Βίου Μάθηση), ενισχύουν την αποδοτικότητα, τον αυτοέλεγχο, τη στοχο-προσήλωση, την αποφασιστικότητα, την επιμονή, τον πειραματισμό, καθώς και την ικανότητα ανάληψης πρωτοβουλιών των μαθητών, φοιτητών ή επιμορφούμενων γενικότερα (Xrysostomoy, 2019).

Σχολική ΕξΑΕ και Μουσική

Σε σχολικό επίπεδο, η ΕξΑΕ χρησιμεύει ως συμπλήρωμα για τον εμπλουτισμό των συμβατικών μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης. Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέρος της συμπληρωματικής σχολικής ΕξΑΕ, η οποία όμως βρίσκεται σε αρκετά πρώιμο στάδιο. Μετά όμως το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19 και το πέρασμα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση (σύγχρονη και ασύγχρονη), εκπαιδευτικοί και μαθητές κατάφεραν (μέσα από δύσκολες συνθήκες) να χρησιμοποιήσουν εκπαιδευτικές πλατφόρμες (e me, e class) και άλλα ψηφιακά εργαλεία (webex) με στόχο την επικοινωνία και μάθηση.

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογών τηλεδιάσκεψης και πολυμεσικής ροής στη μουσική εκπαίδευση με τίτλο: “Εξ Αποστάσεως Μουσική Αγωγή”. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί την πρώτη στον ελληνικό χώρο προσπάθεια αξιοποίησης δυνατοτήτων πολυμερούς τηλεδιάσκεψης και απευθείας ροής πολυμέσων (streaming media) στην υπηρεσία της μουσικής παιδείας. Εμπνευστής του εγχειρήματος αυτού, ο Πέτρος Στεργιόπουλος, εκπαιδευτικός μουσικής στα εκπαιδευτήρια “Ελληνογερμανική Αγωγή” (Stergiopoylos et al, 2016).

Μουσική ΕξΑΕ στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, υπάρχει μεγάλη ποικιλία προγραμμάτων. Τα πανεπιστήμια χρησιμοποιούν σήμερα προγράμματα εξ αποστάσεως μάθησης μέσω μεικτών τρόπων παρακολούθησης, όπου απαιτούνται  ορισμένες διά ζώσης συναντήσεις για την ολοκλήρωση ενός μαθήματος ή και εξ ολοκλήρου εξ αποστάσεως μαθήματα (Arxontopoyloy & Myralis, 2019). Υπάρχουν πολλά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προσφερόμενα προγράμματα από Πανεπιστήμια του Εξωτερικού και της Κύπρου. Σε προπτυχιακό επίπεδο τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν ενότητες μουσικής θεωρίας, ιστορίας και μουσικής παιδαγωγικής. Σε μεταπτυχιακό επίπεδο υπάρχουν ειδικεύσεις, όπως η Μουσική Εκπαίδευση, η Μουσική Ψυχολογία και η Μουσική Τεχνολογία (Arxontopoyloy & Myralis, 2019).

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εξ αποστάσεως προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στο τομέα της Μουσικολογίας, της Μουσικής Παιδαγωγικής και της Μουσικής Εκτέλεσης οργάνου. Αντίθετα, στην Κύπρο προσφέρονται εξ αποστάσεως προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα στη Μουσική Παιδαγωγική, τη Μουσική Τεχνολογία αλλά και τη Μουσική Εκτέλεση (Κλασική και Τζαζ) από δύο πανεπιστήμια, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας (Adamopoyloy & Myralis, 2019).). Εξαίρεση φυσικά αποτελεί η περίοδος της πανδημίας όπου όλα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας χρησιμοποίησαν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Πολλοί ερευνητές αναφέρουν (βλ. Sherbon & Kish, 2005; Walls, 2008; Kos & Goodrich, 2012) ότι στα πλεονεκτήματα ενός εξ αποστάσεως προγράμματος είναι η ευελιξία και η ευκολία προγραμματισμού, καθώς και ότι η διαδικτυακή μεταπτυχιακή εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει μια αποτελεσματική μορφή επαγγελματικής εξέλιξης. Επισημαίνονται όμως και κάποια μειονεκτήματα, όπως η έλλειψη προσωπικής αλληλεπίδρασης, η μειωμένη πρόσβαση σε καθηγητές (Walls, 2008), η έλλειψη αξιοπιστίας του πτυχίου, και εμπιστοσύνης των εργοδοτών σε ένα διαδικτυακό πτυχίο (Arxontopoyloy & Myralis, 2019).

Μουσική ΕξΑΕ στη Διά Βίου Μάθηση

Σε ότι αφορά τη Διά Βίου Μάθηση και την εξ αποστάσεως Μουσική Εκπαίδευση, θα γίνει αναφορά στα MOOC’s και στα επιμορφωτικά σεμινάρια που παρέχονται κυρίως από εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα, την Κύπρο αλλά και το εξωτερικό.

MOOC’s

Τα Μαζικά Ανοιχτά Διαδικτυακά Μαθήματα (Massive Open Online Courses, MOOCs) αποτελούν μία πρόσφατη πρόταση στον χώρο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και η απήχησή τους στον παγκόσμιο εκπαιδευτικό χάρτη αυξάνεται εκθετικά. Βασίζονται στη χρήση νέων τεχνολογιών και έχουν τη δυνατότητα να απευθύνονται σε μεγάλους πληθυσμούς (Steels, 2015). Η πλειονότητα των MOOCs αναπτύσσεται από γνωστά πανεπιστήμια που προσφέρουν τα μαθήματά τους σε ειδικά διαμορφωμένες πλατφόρμες και καλύπτουν ένα ευρύ γνωστικό φάσμα. Συνήθως, η ανάπτυξή του βασίζεται σε ένα ήδη υπάρχον μάθημα που προσφέρεται από το ίδιο πανεπιστήμιο με την παραδοσιακή εκπαίδευση (Adamopoyloy & Myralis, 2019; Van der Perre, 2015).

Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα MOOCs αποτελούν επανάσταση στο χώρο της εκπαίδευσης ενώ άλλοι είναι πιο επιφυλακτικοί και εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με τις μαθησιακές εμπειρίες που παρέχουν. Στο πεδίο της μουσικής εκπαίδευσης παρέχονται MOOCs από διαφορετικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, με ποικίλο περιεχόμενο όπως  Ιστορία και Θεωρία της Μουσικής, Μουσική Παιδαγωγική, Μουσική Βιομηχανία και Μουσική Τεχνολογία. Άτομα από διαφορετικά σημεία του πλανήτη, ανεξαρτήτως μουσικού υποβάθρου έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν αυτά τα μαθήματα, στις περισσότερες περιπτώσεις με τον δικό τους μαθησιακό ρυθμό (Mygdanis & Kokkidoy, 2017; Kanelopoylos & Koutsoumpa, 2017).

Τα MOOCs, σε αντίθεση με τα παλαιότερα εξ αποστάσεως μουσικά παιδαγωγικά μοντέλα που ήταν παθητικά και τα προγράμματα στατικά, χωρίς να δίνουν κίνητρα για μάθηση, έχουν τη δυνατότητα να διευρύνουν τους τρόπους της εξ αποστάσεως μουσικής εκπαίδευσης (Loeckx, 2015). Υπάρχουν όμως και αρκετοί προβληματισμοί αναφορικά με τον τρόπο διάρθρωσης των προγραμμάτων, την αξιολόγηση, τα κίνητρα και το ποσοστό αποχώρησης των εκπαιδευομένων.

Συνοψίζοντας, τα MOOCs γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή και αυτό ίσως επηρεάσει μελλοντικά τη διάρθρωση των μουσικών μαθημάτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Τέλος, η χρήση των ψηφιακών μέσων μπορεί να διευρύνει τους τρόπους της μουσικής διδασκαλίας-μάθησης καθώς όλο και περισσότερα πανεπιστημιακά ιδρύματα ενσωματώνουν περιβάλλοντα ψηφιακής μάθησης.

Επιμορφωτικά Σεμινάρια e-learning Μουσικής

Μία άλλη κατηγορία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι τα προγράμματα συμπληρωματικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (e-learning) που παρέχονται από τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (Κ.Δ.Β.Μ.) σε όλη την Ελλάδα. Η πλειοψηφία των σπουδαστών κατέχει ήδη πτυχίο και επιλέγει τα προγράμματα εξ αποστάσεως ως συμπληρωματική εκπαίδευση. Τα ελληνικά πανεπιστήμια θέτουν ως προϋπόθεση οι υποψήφιοι να έχουν ήδη πρότερη εμπειρία πάνω στο θέμα του ενδιαφέροντός τους. Τα τελευταία χρόνια τα Μουσικά Πανεπιστήμια (ΕΚΠΑ, ΠΑΜΑΚ) έχουν προγράμματα e-learning, καθώς και Παιδαγωγικά Τμήματα (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) με θεματολογία τη Μουσική Παιδαγωγική, Μουσικοκινητική, Μουσικοθεραπεία, Μουσική Ιστορία, Μουσική Τεχνολογία κ.α. (Adamopoyloy & Myralis, 2019).).

Τα προγράμματα που αναφέρονται παραπάνω χρησιμοποιούν ασύγχρονες και σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, υπάρχουν όμως και τα webinars (Web-based seminar). Στον τομέα της Μουσικής Παιδαγωγικής τα webinars, ειδικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19 αυξήθηκαν εντυπωσιακά σε αριθμό σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικά στην Ελλάδα η ΕΕΜΕ (Ελληνική Ένωση για τη Μουσική Εκπαίδευση) υπήρξε πρωτοπόρος, οργανώνοντας σε εβδομαδιαία σχεδόν βάση εξ αποστάσεως επιμορφωτικές δράσεις την περίοδο της καραντίνας (eeme.gr).

Επίλογος

Συνοψίζοντας και σύμφωνα με τις έρευνες που παρουσιάστηκαν παραπάνω, η μουσική εκπαίδευση μπορεί να είναι συμβατή με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το ίδιο ισχύει και για τα προγράμματα ή σεμινάρια πάνω στη μουσική εκπαίδευση, τα οποία μπορούν να είναι συμβατά με την εξ αποστάσεως μεθοδολογία. Στα προγράμματα αυτά, οι επιμορφούμενοι επενδύουν τις προσπάθειές τους σε συζητήσεις (μέσω φορουμ και chat room) και διερευνούν ειδικά θέματα υπό την καθοδήγηση ενός εκπαιδευτή - επιμορφωτή. Οι εκπαιδευτές μπορούν εύκολα να κατευθύνουν τη μάθηση μέσω διαδικτύου με προσεκτικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό, ασκήσεις αυτοαξιολόγησης και ανάθεση εργασιών οι οποίες δεν απαιτούν προσωπική αλληλεπίδραση (Sherbon & Kish, 2005). Όλα τα παραπάνω μπορούν να επιτευχθούν με καλή σύνδεση στο διαδίκτυο, την κατοχή κατάλληλου τεχνολογικού εξοπλισμού και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, διαφορετικά δημιουργούνται ανισότητες ανάμεσα στους μαθητές/επιμορφούμενους και κρίνεται η ποιότητα της ίδιας της εκπαίδευσης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Adamopoulou, K, & Myralis, G. (2019). Ex apostaseos ekpaideysi sti mousiki stin Ellada kais tin Kypro. Sto Th. Raptis & D. Koniari (Epim.), Mousiki Ekpaideysi kai Koinonia: nees prokliseis, neoi prosanatolismoi. Praktika 8ou Synedrioy tis E.E.M.E. (ss. 569-575). Thessaloniki: Ε.Ε.Μ.Ε.

Akogiounoglou, M. & Koniari, D. (2020). Diereynisi tis empeirias ton ekpaideytikon mousikis stin ex apostaseos didaskalia tou mathimatos tis mousikis logo pandimias tou Covid -19. 12ο Diatmimatiko Mousikologiko Synedrio, (s.28). Thessaloniki 27-29 Noembriou 2020.

Arxontopoulou, A., & Myralis, G. (2019). I ex apostaseos ekpaideysi sti moysiki stin tritobathmia ekpaideysi tis Voreias Amerikis. Sto Th. Raptis &D. Koniari (Epim.),  Mousiki Ekpaideysi kai Koinonia: nees prokliseis, neoi prosanatolismoi. Praktika 8ou Synedriou tis E.E.M.E. (ss. 576-582). Thessaloniki: E.E.M.E.

Ververis, A. & Apostolis, A. (2020). I ex apostaseos didaskalia organon sta Mousika Sxoleia kata ti diarkeia tis karantinas toy COVID-19. Νeos Paidagogos, 19(1), 191-201.

Guise de, S. M. (2009). Enseignement à distance de la musique ou l’e-learning musical. Intersections, Canadian Journal of Music: Revue canadienne de musique, 29 (2), 84–108.

Groulx, T. J. & Hernly, P. (2010). Online master’s degrees in music education: The growing pains of a tool to reach a larger community. Update: Applications of Research in Music Education, 28, 60–70.

Johnson, C. (2017). Teaching music online: Changing pedagogical approach when moving to the online environment. London Review of Education 15 (3).

Kanellopoulos, A. & Koutsoumpa, M.(2017). Syndeontas tin Anoikti kai ex Apostaseos Ekpaideysi, tis Nees Technologies kai tis Morfes Mathisis. I periptosi ton MOOCs. Diethnes Syndedrio gia tin Anoikti & ex Apostaseos Ekpaideysi, 9, 123-135.

Karanikola, Koutsoumba &Manousou (2022). Sxoliki ex Apostaseos Ekpaideysi kai Parastatikes Texnes: mia ereyvna drasis tou montelou tis anestrammenis taxis sto mathima tis Mousikis sto Dimotiko Sxoleio. Diethnes Sunedrio gia thn Anoikti kai ex Apostaseos Ekpaideusi  11, 119-132

Κοlydas, T. (2020). Erevna kai didaskalia stin psifiaki synthiki. Diapistoseis kai prooptikes apo ti xrisi psifiakon tekmirion sto xoro tis mousikis. 12ο Diatmimatiko Mousikologiko Synedrio, (s.25). Thessaloniki 27-29 Noembrioy 2020.

Kos, R. P., Jr., & Goodrich, A. (2012). Music teachers’ professional growth: Experiences of graduates from an online graduate degree program. Visions of Research in Music Education, 22.

Koutelidaki & Mouzakis (2022). Sxediamos, Anaptiksi kai Axiologisi Ylikou ex Apostaseos Akpaideusis gia ti Didaskalia tis Mousikis stin Protobathmia Ekpaideusi. Diethnes Sunedrio gia thn Anoikti kai ex Apostaseos Ekpaideusi, 11, 133-147.

Koutsoumpa, M. (2007). Mousikopaidagogiki epimorfosi kai ex apostaseos polimorfiki ekpaideysi sto Argyriou, M. (epim.) Mousiki Paidagogiki ston 21o ai. Prokliseis, provlimata, prooptikes. (ss. 76 - 84) tom. Α. Athina: ΕΕΜΑPΕ.

Koutsoupidou, T. (2014). Online distance learning and music training: Benefits, drawbacks and challenges. Open Learning, 29 (3), 243-255.

Loeckx, J. (2015). Learning Music Online in Steels, L. (ed.) Music Learning with Massive Open Online Courses (MOOCs), Netherlands: IOS Press. 21-40.

Mygdanis, G. & Kokkidoy, M. (2017). MOOCs kai moysiki ekpaideysi: mia proti meleti periptosis kai provlimatismoi. Moysikopaidagogika, 15, 86-104.

Papandrikoy, M. & Varveri, Ν.Α. (2020). I didaskalia tou pianou sto Moysiko Sxoleio stin epoxy tou koronoiou: Senario gia tos klimakes kai ti syndesi sygxordion. 12ο Diatmimatiko Mousikologiko Synedrio, (s.28). Thessaloniki 27-29 Noemvrioy 2020.

Rees, J. F. (2002). Distance Learning and Collaboration in Music Education in Colwell, R. & Richardson, C. (ed.) The New Handbook of Research on Music Teaching and Learning:A Project of the Music Educators National Conference, Oxford: Oxford University Press, 257-273.

Sherbon, J. W., & Kish, D. L. (2005). Distance learning and the music teacher. Music Educators Journal, 92, 36–41.

Stavroulaki, A. (2022) Sxediasmos anaptyksi kai aksiologisi enos epimorfotikoy seminarioy ekpaideytikon moysikis Protovathmias Ekpaideysis me ti method tis ExAE. 9ο Diadiktiako Synedrio EEME I Mousiki ekpaideysi se enan kosmo pou allazei Taytotites Aksies Empeiries, Thessaloniki 15-17 Aprilioy 2022.

Steels, L. (2015). The Coming Of MOOCs in Steels, L. (ed.) Music Learning with Massive Open Online Courses (MOOCs), Netherlands: IOS Press, 3-20.

Stergiopoylos, P., Sotirioy, S., Rivioy, K. & Aposotolakis, Emm. (2016). Dimourgia kai ypostiriksi ekpaideytikon koinotiton stis apomakrismenes perioxes  tis Elladas sto Anastasiadis, P. (epim.) Εx Apostaseos Epimorfosi ton Ekpaideytikon me ti xrisi  mathisiakon texnologion diadiktioy (e-learning). Athina: Gutenberg.

Triantafillaki, A. (2019). O rolos tis texnologias ston anaptiksi tis moysikis dimioyrgikotitas. Nees katefthinseis kai prooptikes gia tin Protovathmia Ekpaideysi sto Stamoy, L. (epim.) Dialektiki kai Protoporia sti Moysiki Paidagogiki, Thesaloniki: ΕΕΜΕ, 183-197.

Van der Perre, G. (2015). Blended Learning and MOOCs in Steels, L. (ed.) Music Learning with Massive Open Online Courses (MOOCs), Netherlands: IOS Press, 225-236.

Walls, K. C. (2008). Distance learning in graduate music teacher education promoting professional development and satisfaction of music teachers. Journal of Music Teacher Education, 18, 55–66

Xrysostomoy, S. (2019). I moysiki didaskalia kai mathisi stin epoxy tis psifiakis texnologias sto Stamoy, L. (epim.) Dialektiki kai Protoporia sti Moysiki Paidagogiki, Thesaloniki: ΕΕΜΕ, 199-216.

 

 

 Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύθηκe στο ηλεκτρονικό περιοδικό i-Teacher (33o τεύχος, Ιούνιος 2022)

Ιστότοπος περιοδικού: http://i-teacher.net/