ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Οι δραστηριότητες δημιουργικής μουσικής ακρόασης μπορούν να ενισχύσουν την γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού, τη γνωστική του ικανότητα καθώς και την ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων του.

1.       Η ακρόαση μουσικής πρέπει να γίνεται σε ατμόσφαιρα ηρεμίας και ετοιμότητας.

2.  Κατά την ακρόαση δε γίνονται παρατηρήσεις ή σχόλια, αλλά μόνον αφού τελειώσει το μουσικό έργο.

  

     Η ακρόαση διαρκεί ελάχιστα λεπτά και αντιστοιχεί στην ικανότητα συγκέντρωσης των μικρών παιδιών.

     Εάν τα παιδιά είναι ανήσυχα, επιμένουν να μιλούν μεταξύ τους και δε συγκεντρώνονται είναι καλύτερα να αναβληθεί η δραστηριότητα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη ώρα για ακρόαση, εξαρτάται πάντα από τη διάθεση των παιδιών.

     Ο χώρος μπορεί να εμπνεύσει την κατάλληλη διάθεση, αν υπάρχει στην αίθουσα μια άνετη γωνιά, με μαξιλάρια, όπου τα παιδιά κάθονται κοντά στην πηγή του ήχου, το ένα πλάι στο άλλο και έχουν συνεχή οπτική επαφή με τον/την παιδαγωγό. Ο χαμηλός φωτισμός μπορεί επίσης να επηρεάσει τα παιδιά. Σταδιακά, τα παιδιά συνδέουν την ακρόαση μουσικής με τον ειδικό χώρο και αναπτύσσουν την αυτοπειθαρχία που είναι σημαντική για να μπορέσουν να συγκεντρωθούν.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

     Για να εξασφαλιστεί η ενεργητική συμμετοχή των παιδιών, χρειάζεται προετοιμασία έτσι ώστε να δημιουργηθεί κατάσταση ετοιμότητας για την ακρόαση. Είναι απαραίτητο να γνωρίζετε καλά το έργο έτσι ώστε να μπορείτε να δημιουργήσετε στα παιδιά κίνητρα. Το ενδιαφέρον των παιδιών πρέπει να ερεθιστεί π.χ. θέτοντάς τους ένα ερώτημα, που έχει σχέση με το συγκεκριμένο μουσικό έργο ή απόσπασμα, ζητώντας τους να κινηθούν με τη μουσική ή να ακούσουν το μουσικό έργο αφήνοντας τη φαντασία τους ελεύθερη. Μετά το τέλος της ακρόασης ακολουθεί συζήτηση για τις ανακαλύψεις ή τις εντυπώσεις τους.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

     Η ανάγκη του παιδιού για παιχνίδι, κίνηση και ανακαλύψεις αξιοποιείται για να διαμορφώσει δημιουργική και ενεργητική συμπεριφορά κατά την ακρόαση. Οι δραστηριότητες κάνουν την ακρόαση ένα συναρπαστικό παιχνίδι. Μ’ αυτό το κριτήριο επιλέγεται η κατάλληλη δραστηριότητα κάθε έργου.

1.       Κινητικές δραστηριότητες ·         Ρυθμική κίνηση ·         Εκφραστική κίνηση ·         Παντομίμα ·         Χορός 2.       Δραστηριότητες με λόγο ·         Αφήγηση ·         Αυτοσχέδιες διηγήσεις ·         Περιγραφή

3.       Εικαστικές δραστηριότητες ·         Ζωγραφική ·         Γραφικό συμβολισμό 4.       Μουσικές δραστηριότητες ·      Ρυθμική συνοδεία ·   Αναγνώριση και εκτέλεση μελωδικού θέματος ·     Αυτοσχεδιασμός ή μουσική σύνθεση ·         Γνωριμία με τα όργανα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

Κινητικές δραστηριότητες:

Για τέτοιου τύπου δραστηριότητες μπορείτε να συμπεριλάβετε παραδείγματα από όλα τα είδη και στυλ μουσικής που υπάρχουν από διάφορες εποχές και κουλτούρες. Για παράδειγμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κλασική, τζαζ και σάλσα ή ακόμη και παραδοσιακή μουσική του τόπου σας, Χρησιμοποιήστε μαντήλια και κορδέλες και όσο ηχεί η μουσική ενθαρρύνετε τους μαθητές σας να εκφραστούν μέσα από το χορό και την εκφραστική κίνηση.

Ø  Αντιθέσεις

Τα παιδιά ακούν δύο αποσπάσματα με πολύ διαφορετικό ύφος. Δοκιμάζουν να κινηθούν ρυθμικά αποδίδοντας το ύφος του κομματιού. (γρήγορα και νευρικά- και αργά και νωχελικά, ή γρήγορα και ανάλαφρα – αργά και βαριά, ή δεμένες κινήσεις κοφτές κινήσεις κ.α.).

               Antonio Vivaldi: Οι 4 Εποχές

  

Camille Saint-Saens: Το καρναβάλι των ζώων (Ελέφαντας – Ενυδρείο).

   

Ø  Χορός

Κινέζικος χορός από τον Καρυοθραύστη του Τσαϊκόφσκι

Η μελωδία του φλάουτου διαρκεί 2 μέτρα (8 χρόνους) ακολουθεί ένα ρυθμικό μοτίβο από την ορχήστρα για άλλα 2 μέτρα. Η εναλλαγή συνεχίζεται έως το τέλος όπου το ρυθμικό μοτίβο επαναλαμβάνεται για άλλα 2 μέτρα και τελειώνει απότομα. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται εύκολα την εναλλαγή των 2 στοιχέιων και μπορούν να αποδώσουν τέλεια το χορό. Μπορούν να περπατούν στη σειρά το ένα πίσω από το άλλο, με πολύ μικρά βήματα (σαν κινεζάκια) με το φλάουτο για 2 μέτρα (8 ή 16 βήματα) και στα επόμενα 2 μέτρα να κάνουν μεταβολή και να σκορπίζουν. Έπειτα ξανασχηματίζουν σειρά και ξανασκορπίζουν έως το τέλος.

Ø  Απόδοση μουσικής με χρώματα

Τα παιδιά μπορούν να συλλάβουν την ατμόσφαιρα ενός έργου και να την αποδώσουν με σχήματα και χρώματα. Ζητείστε τους να «ζωγραφίσουν τη μουσική την οποία θα ακούσουν χρησιμοποιώντας ότι σχήματα και χρώματα τους έρθουν στο μυαλό. Η χρησιμοποίηση των χρωμάτων είναι ελεύθερη και αυθαίρετη. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μουσικά παραδείγματα από διαφορετικές περιόδους (π.χ. Κλασική Εποχή, Ιμπρεσιονισμό, Μπαρόκ κ.τ.λ.). Όσο ακούγεται η μουσική ενθαρρύνετε τους μαθητές σας να ζωγραφίσουν αυτό που "ακούν" ή αυτό που αισθάνονται και έπειτα να το μοιραστούν με τους συμμαθητές τους στην τάξη. Στη συνέχεια μπορείτε να κολλήσετε στον τοίχο τις ζωγραφιές τους χωρισμένες ανάλογα με τη μουσική περίοδο από όπου εμπνεύστηκαν, Συνδυαστικά μπορείτε να συμπεριλάβετε εικόνες από πίνακες, που να αντιστοιχούν σε κάθε εποχή. Άλλωστε ορισμένες συνθέσεις όπως του Debussy και του Mussorgsky δημιουργήθηκαν με αφορμή συγκεκριμένους πίνακες

 Παρ’ όλα αυτά ισχύουν ορισμένες γενικεύσεις:

·         Τα παιδιά μπορεί να ζωγραφίσουν με έντονα χρώματα τους δυνατούς ήχους και με απαλά τους σιγανούς.

·         Με φωτεινά χρώματα τους ψηλούς ήχους και με μουντά – σκούρα τους χαμηλούς.

·         Ένας ρυθμικό χορός μπορεί να αποδοθεί με έντονα βασικά χρώματα (μπλε, κόκκινο, κίτρινο), ενώ ένα απαλό λικνιστικό νανούρισμα με ροζ, λιλά, γαλάζιο.

Ø  Αφήγηση

     Η αφήγηση λειτουργεί ως κίνητρο για την ακρόαση. Είναι συνοπτική και περιορίζεται στα βασικά σημεία της πλοκής, έτσι ώστε να αφήσει τα παιδιά να φανταστούν μόνα τους τις λεπτομέρειες ή το σκηνικό ενώ θα ακούν τη μουσική. Στη συνέχεια τα παιδιά ακούν το έργο αν η διάρκειά του είναι μικρή ή χαρακτηριστικά αποσπάσματα του έργου και σχολιάζουν, περιγράφουν και εμπλουτίζουν την αρχική αφήγηση με τις δικές τους εντυπώσεις και συναισθήματα.

     Σε μερικές περιπτώσεις τα παιδιά καλούνται να μαντέψουν σε ποιο σημείο της πλοκής αναφέρεται ένα συγκεκριμένο απόσπασμα του έργου, δικαιολογώντας πάντα την απόφασή τους, σύμφωνα με τη μουσική δομή, το ύφος , την ένταση ή το ρυθμικό στοιχείο του κομματιού. (π.χ. η λίμνη των κύκνων, η ωραία κοιμωμένη και ο καρυοθραύστης του Τσαϊκόφσκι).

     Στις αυτοσχέδιες διηγήσεις τα παιδιά καλούνται να ακούσουν ένα μουσικό έργο, χωρίς καμιά εισαγωγή και να περιγράψουν μετά τι φαντάστηκε το καθένα. Σε μερικές περιπτώσεις μπορούμε να αναφερθούμε μόνο στον τίτλο του έργου, αφήνοντας τα παιδιά ελεύθερα να αυτοσχεδιάσουν μια ιστορία πάνω σε αυτό το θέμα, σύμφωνα πάντα, με τη μουσική. Η δραστηριότητα αυτή προσφέρει στα παιδιά εξαιρετικής σημασίας εμπειρία. Τους δείχνει ότι ο καθένας από εμάς μπορεί να βιώνει τη μουσική με το δικό του προσωπικό τρόπο και να εξωτερικεύει τις δικές του ιδέες, εικόνες και συναισθήματα. 

ΠΗΓΕΣ

Καραδήμου - Λιάτσου Π., Από την ακοή στην ακρόαση, εκδόσεις Νικολαίδης Μ. - Edition Orpheus (2001).

http://funmusicco.com/classroom-music/introducing-music-appreciation-to-elementary-and-primary-students/