ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΚΟΥΝΙΑ ΚΑΤΣΑΝΕ

"Πάνω στην κούνια κάτσανε" ένα παραδοσιακό τραγούδι της κούνιας, από την περιοχή της Λέσβου. 

    Το έθιμο της "κούνιας" έχει τις καταβολές του από την αρχαία Ελλάδα. Πρόκειται για την "αιώρα" των κοριτσιών κατά τα αθηναϊκά Ανθεστήρια την περίοδο της Άνοιξης.  Στα νεότερα χρόνια το έθιμο πραγματοποιούνταν την περίοδο της Ανάστασης (Δευτέρα ή Τρίτη του Πάσχα), του Αγ. Γεωργίου και την Πρωτομαγιά (ανάλογα με την περιοχή). Το ανασήκωμα της κούνιας συμβολίζει την ανάσταση της ζωής και της φύσης, που έρχεται την Άνοιξη. Ο κόσμος έβγαινε στις εξοχές και κρεμούσε κούνιες στα κλαδιά των δέντρων. Στην κούνια κάθονταν ανύπαντρες κοπέλες και τις κουνούσαν τα αγόρια. Με αυτό τον τρόπο δινόταν μια πρώτη ευκαιρία γνωριμίας και συναναστροφής μεταξύ των νέων, οι οποίοι εκφράζονταν μέσα από τραγούδια και παινέματα.

ΣΤΙΧΟΙ:

1. Πάνω στην κούνια κάτσανε                                                        
    τσίκι τσίκι τσέλα τσίκι τσίκι τσο
    τέσσερα μαύρα μάτια
    ρομ πομ πομ καλέ ρομ πομ πομ.


2.Τέσσερα φρύδια σαν σπαθιά
    τσίκι τσίκι τσέλα τσίκι τσίκι τσο
    και δυο κορμιά ρηγάτα
    ρομ πομ πομ καλέ ρομ πομ πομ.

3. Σίδερο είναι το σκοινί                                                          3. Πάνω στην κούνια κάτσανε
    τσίκι τσίκι τσέλα τσίκι τσίκι τσο                                               τσίκι τσίκι τσέλα τσίκι τσίκι τσο
    καρυδένιο το σανίδι                                                                 πάνω στα ξερά τα ξύλα
    ρομ πομ πομ καλέ ρομ πομ πομ.                                             ρομ πομ πομ καλέ ρομ πομ πομ.

4. Και τα κορίτσια που κουνώ                                                  4. Κι από την ομορφάδα τους
    τσίκι τσίκι τσέλα τσίκι τσίκι τσο                                                 τσίκι τσίκι τσέλα τσίκι τσίκι τσο
    είναι καθάριο ασήμι                                                                  πετούν και πέφτουν φύλλα
    ρομ πομ πομ καλέ ρομ πομ πομ.                                              ρομ πομ πομ καλέ ρομ πομ πομ.


    Η δεύτερη στήλη αποτελεί παραλλαγή της τρίτης και τέταρτης στροφής, την οποία προτιμώ και χρησιμοποιώ όταν διδάσκω το τραγούδι αυτό στους μαθητές μου.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:

1. Ρυθμική και Οργανική Συνοδεία:  

         

            τσι   κι           τσι    κι                       χτυπήματα εναλλάξ στους μηρούς - μαράκες.

  
          τσε                    λα                              2 παλαμάκια - κασετίνα.

                                         τέντωμα χεριών μπροστά - πιατίνια.   
           τσο

  χοροπήδημα - χειροτύμπανο.

        ρομ                   πομ                  πομ

   
       2. Κίνηση:
 
       Πάνω στην κούνια κάτσανε - αιώρηση χεριών πέρα δώθε.

       τσίκι τσίκι τσέλα τσίκι τσίκι τσό - ηχηρές κινήσεις (βλ. ρυθμική συνοδεία).

       τέσσερα μαύρα μάτια - χέρια στη μέση και λύγισμα γονάτων σαν ελαφρό κάθισμα.

       ρομ πομ πομ καλέ ρομ πομ πομ - χοροπήδηματα (ρυθμικά) κάνοντας μια κυκλική στροφή.

     
    Αφού διδάξουμε το τραγούδι και τα παιδιά (ιδανικά) έχουν μάθει απέξω τους στίχους του τραγουδιού (χωρίς να είναι απαραίτητο, αφού με την επανάληψη και τις κινήσεις θα το μάθουν σιγά σιγά). Προχωράμε στην επίδειξη των κινήσεων. Το ημικύκλιο θεωρώ ότι είναι η ιδανική τοποθέτηση έτσι ώστε να τα παιδιά να έχουν καλή οπτική  και να μπορούν να σας μιμηθούν εύκολα.
   Στη συνέχεια κάνουμε τα παιδιά ζευγάρια και τους ζητάμε να κάνουν τις κινήσεις που μόλις έμαθαν μαζί με το ζευγάρι τους.

Ζευγάρια:

Πάνω στην κούνια κάτσανε - τα παιδια πιάνουν τα χέρια του ζευγαριού τους και τα αιωρούν πέρα δώθε.

τσίκι τσίκι τσέλα τσίκι τσίκι τσό - ηχηρές κινήσεις (στη συλλαβή "τσο", τα παιδιά τεντώνουν τα χέρια τους και ενώνουν τις παλάμες με το ζευγάρι τους.

τέσσερα μαύρα μάτια -  χέρια στη μέση και λύγισμα γονάτων σαν ελαφρύ                                         κάθισμα στρίβοντας ελαφρά το σώμα τους αριστερά και δεξιά αντίθετα από το ζευγάρι τους.

ρομ πομ πομ καλέ ρομ πομ πομ - χοροπήδηματα (ρυθμικά) κάνοντας μια κυκλική στροφή.

 Κύκλος:

   Φτιάχνετε δύο ομόκεντρους κύκλους (βάλτε τα παιδιά σε τρενάκι και τοποθετήστε τα σε κύκλο), έναν εσωτερικό και έναν εξωτερικό. Τα παιδιά του εσωτερικού κύκλου θα κοιτάνε προς τα έξω και τα παιδιά του εσωτερικού κύκλου θα κοιτάνε προς τα μέσα. Με αυτό τον τρόπο θα γίνουν πάλι ζευγάρια (κάθε ζευγάρι θα αποτελείται από ένα παιδί τους εσωτερικού κύκλου και ένα του εξωτερικού).
   Τα παιδιά τραγουδούν και κάνουν τις κινήσεις όπως πριν με τα ζευγάρια με μόνη διαφορά ότι στο τελευταίο ρομ πομ πομ κάθε στροφής τα παιδιά του εξωτερικού κύκλου κάνουν ένα ελαφρύ πήδημα προς τα δεξιά. Με αυτό τον τρόπο τα ζευγάρια αλλάζουν πολύ απλά αλλά εντυπωσιακά.

Μπορείτε να δείτε την πορεία διδασκαλίας στο βίντεο πατώντας στον παρακάτω σύνδεσμο προχωρώντας στο χρόνο 1:05:05: http://opencourses.uom.gr/courses/mousikhs-episthmhs-kai-texnhs/1015-moysikh-paidagogikh-iii/enothtes/1021-h-kinhsh-sto-mathhma-ths-moysikhs-drasthriothtes

Τέλος μπορείτε να χωρίσετε τα παιδιά σε 3 ομάδες: α) Την ομάδα που θα τραγουδά β) την ομάδα που θα χορεύει με βάση τις κινήσεις  και γ) την ομάδα που θα συνοδεύει με κρουστά όργανα.


Πηγές:

Στάμου Λ., Μουσική Παιδαγωγική και Διδακτική Μεθοδολογία της Μουσικής, Σεμιναριακές Σημειώσεις και Υποστηρικτικό Υλικό, Θεσσαλονίκη 2008.

http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/mous_anth_a_st/dask/s_1_200.pdf. (σ.37).