Guest Post: Απλά Μέτρα 2/4 και 3/4

Διδακτικοί Στόχοι:

•          Να κατανοήσουν οι μαθητές την σύνδεση της μουσικής με τον χρόνο.
•          Να μάθουν τι είναι μέτρο, που και πως σημειώνεται.
•        Να εμπεδώσουν καλύτερα τις αξίες, αλλά και τις παύσεις
•        Μέσω ενεργητικής ακρόασης να αισθανθούν και να κατανοήσουν το ρυθμό/μέτρο του κομματιού που ακούνε.
•        Να παίξουν μια μικρή σύνθεση σε απλό μέτρο και να διατηρήσουν τον παλμό του κομματιού.

Διδακτικά μέσα:

·         πίνακας ή καρτέλες με ενδείξεις μέτρου και ρυθμικές αξίες.

·         Συσκευή αναπαραγωγής

·         Συσκευή ηχογράφησης

Διδακτικό υλικό:

·         Ακροάσεις μουσικών κομματιών σε διαφορετικό μέτρο.

·         Ρυθμικά κρουστά

Θεωρητικό υπόβαθρο

     Το μέτρο στη μουσική είναι αυτό που μας βοηθάει να οργανώσουμε τους μουσικούς φθόγγους στον χρόνο. 

Σχηματικά ένα μέτρο είναι η απόσταση ανάμεσα σε δύο διαστολές.

     Το μέτρο ή ο ρυθμός του κομματιού γράφεται ακριβώς μετά το κλειδί στην αρχή του κομματιού. Μοιάζει με αριθμητικό κλάσμα, μόνο που δεν υπάρχει η γραμμή στη μέση που χωρίζει τον αριθμητή από τον παρονομαστή.

Ο πάνω αριθμός απαντάει στην ερώτηση ΠΟΣΑ; Ενώ ο κάτω στην ερώτηση ΑΠΟ ΤΙ;.

     Όσον αφορά τον “αριθμητή”προσπαθώ να κάνω ξεκάθαρο στους μαθητές ότι σε κάθε μέτρο αναζητάμε το άθροισμα των αξιών να είναι ίσα με το τι ορίζεται στην αρχική ένδειξη του μέτρου και όχι το να έχω 2 νότες, αν πρόκειται για μέτρο δύο τετάρτων. Συχνά κάνω τον παραλληλισμό με σακούλες από πορτοκάλια. Σε κάθε κουτάκι, δηλαδή κάθε μέτρο, θέλω πάντα να έχω 2 κιλά πορτοκάλια.  Επειδή προφανώς (και ευτυχώς όχι ακόμα) κανένα πορτοκάλι δεν ζυγίζει όσο το άλλο, σε άλλη σακούλα μπορεί να έχω 7 πορτοκάλια, σε άλλη 10 κ.ο.κ. Όμως πάντα έχω σε κάθε σακούλα  2 κιλά, ή για την μουσική 2 τέταρτα.

     Όσον αφορά τον “παρονομαστή” του μέτρου αρχικά καλό είναι να σημειώνεται με το σύμβολο της αξίας που χρειαζόμαστε (τέταρτα, όγδοα, μισά κτλ). Σε επόμενο στάδιο μπορεί να γίνει σύνδεση της εκάστοτε αξίας με το αντίστοιχο νούμερο.

2 = μισό

4 = τέταρτο

8 = όγδοο

16 = δέκατο-έκτο

    Υπάρχουν τρεις κατηγορίες μέτρων, τα απλά, τα σύνθετα και τα μικτά. Στο συγκεκριμένο μάθημα θα ασχοληθούμε αποκλειστικά με τα απλά μέτρα, αν και γίνεται αναφορά και στις άλλες δύο κατηγορίες.

Απλά μέτρα ονομάζονται τα μέτρα τα οποία αποτελούνται από 2 ή 3 ισόχρονα μέρη. Άρα ο αριθμητής του μέτρου είναι ή το 2 ή το 3. (Κάποιοι μελετητές θεωρούν ως απλό μέτρο και το 4)

Προτεινόμενη ακρόαση για 2/4 Τράβα μπρος, Μ. Χατζηδάκις ή κάποιο εμβατήριο παρέλασης

     Προτεινόμενη ακρόαση για 3/4 Βαλς των χαμένων ονείρων, Μ. Χατζηδάκις, (1ο CD της Ε δημοτικού, κομμάτι 25 και 26), αλλά και άλλα κομμάτια στα δύο ή τρία.

     Πριν την ακρόαση εξηγώ ότι το δυάρι μοιάζει με τον ρυθμό της παρέλασης. Ο 1ος χρόνος είναι πάντοτε πιο ισχυρός και το 2ος πιο αδύναμος. Χτυπάμε παλαμάκια, τονίζοντας σε υπερβολή το ένα.  Αντίστοιχα το 3άρι έχει επίσης το ένα πιο ισχυρό και ακολουθούν 2 πιο αδύναμοι χρόνοι.

     Ακολουθούν οι δύο ακροάσεις, όπου οι μαθητές αναγνωρίζουν αρκετά εύκολα συνήθως τη διαφορά του δύο και του τρία.

     Στη συνέχεια δημιουργούμε 3 ομάδες  μαθητών με όργανα ίδιας κατηγορίας, αν είναι εφικτό, σε κάθε ομάδα. Βάσει των διαθέσιμων οργάνων που είχα στο σχολείο, προέκυψε μια ομάδα με ταμπουρίνα, μια ομάδα με ντέφια και μαράκες και μια ομάδα με ξυλάκια.

     Το πρώτο στάδιο είναι η κάθε ομάδα να περάσει από όλους τους χρόνους. Δηλαδή, αρχικά ο 1ος χρόνος παίζεται από τα ταμπουρίνα, ο 2ος από τα ντέφια και ο 3ος από τα ξυλάκια, αφού εξοικειωθούν με αυτό, γίνεται αλλαγή. 1ος χρόνος ντέφια, 2ος ξυλάκια, 3ος ταμπουρίνα.  Ακολουθεί άλλη μια αλλαγή με 1ο χρόνο τα ξυλάκια, 2ος ταμπουρίνα, 3ος ντέφια. Επισημαίνουμε στην ομάδα των ταμπουρίνων να μην παίζουν πολύ δυνατά, ειδικά όταν δεν είναι 1ος χρόνος.

Στη συνέχεια υπάρχει μια σειρά από 4μετρα.

1ο 4μετρο: παίζουν όλες οι ομάδες, η κάθε μια στον χρόνο της.

2ο 4μετρο: παίζουν όλες οι ομάδες, εκτός της 1ης

3ο 4μετρο: παίζουν όλες οι ομάδες, εκτός της 2ης

4ο 4μετρο: παίζουν όλες οι ομάδες, εκτός της 3ης

5ο 4μετρο: παίζει μόνο η 1η ομάδα

6ο 4μετρο: παίζει μόνο η 2η ομάδα

7ο 4μετρο: παίζει μόνο η 3η ομάδα

     Ο εκπαιδευτικός έχει τον ρόλο του μαέστρου. Μετράει πολύ σταθερά, βάζει και βγάζει ομάδες. Εννοείται ότι στους μαθητές δεν αναφέρουμε εξαρχής και τα 7 4μετρα. Ξεκινάμε από το όλοι μαζί και σταδιακά κάνουμε πρόβα και ένα ακόμα 4μετρο. Επιμένουμε πάρα πολύ στο να διατηρείται ο ρυθμός στο έπακρο, να παίζουν συγχρονισμένα, αν κάποιος δεν παίξει στην ώρα του καλύτερα να μην παίξει καθόλου για εκείνο τον γύρο, και να τηρούν όλες οι ομάδες τις παύσεις και της δικής τους ομάδας, αλλά και των άλλων ομάδων. 

     Όταν υπάρχει ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα, τότε μπορούμε να προτείνουμε στους μαθητές να το ηχογραφήσουμε. Αυτή η προοπτική πάντα τους ενθουσιάζει και δίνει στα παιδιά ένα επιπλέον κίνητρο στο να ξαναπαίξουν το ίδιο, αλλά αυτή τη φορά “τέλεια!!”, να βρίσκονται σε εγρήγορση και να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο συγκεντρωμένοι. Αφού ηχογραφήσουμε την προσπάθειά τους, βάζουμε να ακούσουμε το κομμάτι τους και σχολιάζουμε τα θετικά, αλλά και τα αρνητικά σημεία. Αν επαρκεί ο χρόνος, μπορούμε να ηχογραφήσουμε ξανά, λαμβάνοντας υπόψη μας τα σχόλια και τις παρατηρήσεις της πρώτης ηχογράφησης.

Δείγμα ηχογράφησης:

Συμπληρωματικά δείτε προηγούμενη ανάρτηση για τα σύνθετα και τα μικτά μέτρα.

https://paizomemousiki.blogspot.com/2016/06/guest-post.html

Καλή διασκέδαση!

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

H Ελένη Τσαουσάκη ασχολείται με τη μουσική από μικρή. Όταν ήταν 11 χρονών ξεκίνησε να μαθαίνει άρπα στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, από όπου πήρε και το Δίπλωμά της το 2004 ως μαθήτρια της Γ. Ξαγαρά. Ως υπότροφος του Ι.Κ.Υ. συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές με τηνE.L. Jones στο Royal Northern College of Music. Σπούδασε επίσης στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ. από όπου και τελείωσε το 2008. Ως επιτυχούσα του Α.Σ.Ε.Π. διορίστηκε το 2010 στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Παράλληλα συνεχίζει την καλλιτεχνική της πορεία δίνοντας συναυλίες σόλο, μουσικής δωματίου ή συμμετέχοντας σε ορχήστρες. Στους φίλους της είναι γνωστή ως η Ελένη η Άρπα, ενώ για τους πιο μικρούς μαθητές της στο σχολείο είναι η Κυρία Μουσική.